Cellulit – przyczyny powstawania i metody zwalczania

Cellulit atakuje bez względu na wiek, kolor skóry, status społeczny – jest przypadłością, z którą zmaga się niemal 90% żeńskiej populacji. Walkę z wrogiem zawsze należy rozpocząć od gruntownego rozpoznania – każda z pań powinna dowiedzieć się czym jest cellulit, jak powstaje, jak można mu zapobiec i likwidować go, gdy się pojawi. Czy ta swoista epidemia pomarańczowej skórki stanowi zagrożenie dla zdrowia?

Cellulit – pojęcie medyczne czy kosmetyczne?

Definicja cellulitu nie klasyfikuje jednoznacznie tej przypadłości w konkretnym obszarze. Jest to jednocześnie problem estetyczny i medyczny. Określa się go jako lipodystrofię, czyli niezapalne zaburzenie przejawiające się defektem wzrostu, gromadzenia się i rozmieszczenia tkanki tłuszczowej w organizmie, a dokładnie w tkance podskórnej.

Jak powstaje pomarańczowa skórka?

U podłoża cellulitu leżą zaburzenia mikrokrążenia – przepływu krwi oraz limfy w mikronaczynkach rozłożonych w tkance śródmiąższowej. Powodów nieprawidłowej pracy układu krążenia należy szukać wśród czynników genetycznych, uwarunkowań zdrowotnych, trybie życia. Dysfunkcyjna praca układu mikrokrążenia nie pozwala na dostarczenie odpowiedniej ilości tlenu i substancji odżywczych do komórek lipidowych oraz utrudnia odprowadzanie ubocznych produktów metabolizmu.

Rozrastające się komórki tłuszczowe gromadzą się i nierównomiernie rozkładają w tkance podskórnej – zbite w grudki otoczone są wodą z domieszką toksyn (produktów ubocznych przemiany materii). Nadmiar tych produktów sprzyja rozrostowi lipidów, a te z kolei uciskają na naczynia krwionośne i limfatyczne odpowiadające za odprowadzanie wody i produktów ubocznych spalania.

Kobieca przypadłość – dlaczego mężczyźni go nie mają?

Cellulit jako przypadłość charakterystyczna dla kobiet uwarunkowany jest genetycznie i biologicznie. Ma na to wpływ zarówno gospodarka hormonalna, jak i różnice w budowie tkanki łącznej kobiet i mężczyzn.
Powstawaniu cellulitu sprzyja obecność estrogenów – żeńskich hormonów płciowych. Zmiany ilościowe i jakościowe w obrębie tych hormonów obserwuje się głównie w trzech etapach życia kobiet: okresie pokwitania, rozrodu, menopauzy – to właśnie wtedy pojawia się cellulit.

W obrębie kobiecej tkanki łącznej między przegrodami są znaczne odległości, włókna układają się równolegle do siebie, przez co stosunkowo łatwo ulegają odkształceniom. Między oczkami tkanki łącznej zbierają się i zbijają komórki tłuszczowe, woda, toksyny a efektem tego jest widoczna na powierzchni skórka pomarańczowa. Męska tkanka łączna ma ciasny, krzyżowy układ włókien – taka budowa w znacznym stopniu utrudnia i w większości przypadków uniemożliwia deformacje w obrębie tkanki podskórnej.

Stwierdzenie, że mężczyźni są całkowicie wolni od cellulitu jest nieprawdziwe – zaburzenia gospodarki hormonalnej mogą być przyczyną pomarańczowej skórki także u mężczyzn. Zdarza się to bardzo rzadko (około 2 % populacji), ale jest możliwe.

Rodzaje cellulitu

Ze względu na różne przyczyny powstania wyróżnia się trzy rodzaje cellulitu:

Wodny

Dotyka kobiet szczupłych, często wysportowanych i dbających o siebie. Przyczyną tej odmiany cellulitu są zaburzenia w krążeniu krwi i limfy w tkance podskórnej. Nieprawidłowe krążenie wpływa na pracę adipocytów – komórek odpowiedzialnych za gromadzenie zapasów energii oraz jej uwalnianie. Jeśli adipocyty nie zostaną odpowiednio odżywione i dotlenione, nie będą prawidłowo reagować na zwiększone zapotrzebowanie na energię. Gdy adipocyty są informowane o potrzebie dostarczenia energii rozpoczynają lipolizę – spalanie, czyli proces rozbijania tłuszczu na mniejsze cząsteczki oraz związki chemiczne – produkty niezbędne do procesów energetycznych. Zaburzony przepływ informacji nie tylko utrudnia lipolizę, ale także prowadzi do zatrzymania wody wraz z toksynami.
Objawem cellulitu wodnego są obrzęki, głównie w obrębie ud. Jest niewidoczny – można go stwierdzić oglądając uciśnięty między palcami fałd skóry.

Tłuszczowy

Może pojawić się w różnych częściach ciała: na brzuchu, pośladkach udach, łydkach, ramionach. Jest charakterystyczny dla ludzi z nadmiarem tkanki tłuszczowej. Na skórze obserwuje się wgłębienia i wybrzuszenia przypominające skórkę pomarańczy. Ucisk fałdu skórnego może być bolesny. Powodem tego rodzaju cellulitu jest zbyt duża ilość rozrośniętych i zgrupowanych komórek tłuszczowych.

Cyrkulacyjny

Ze względu na strukturę może być uznany za połączenie dwóch powyższych rodzajów cellulitu – charakteryzuje się jednocześnie nadmiarem wody oraz przerostem komórek tłuszczowych. Powstaje z włókien kolagenowych, które uległy zesztywnieniu i tym samym przestały dobrze funkcjonować. Pojawia się głównie na udach i pod kolanami – na skórze są pokaźne nierówności i zgubienia, bardzo bolesne przy ucisku. Cellulit cyrkulacyjny jest najtrudniejszy w zwalczaniu.

Fazy powstawania cellulitu

Brak widocznych objawów cellulitu nie jest równoznaczny z jego brakiem. Defekt rozwija się stopniowo, a kolejnym fazom towarzyszy nasilanie się symptomów.

• Faza I – zmiany nie są widoczne nawet po uciśnięciu skóry; na tym etapie już zaburzone jest mikrokrążenie, ale można to potwierdzić wyłącznie za pomocą badania histopatologicznego (badanie pod mikroskopem pobranego wycinka tkanki).
• Faza II – skóra jest blada, często sucha i mało elastyczna; skórka pomarańczowa niewidoczna na powierzchni pojawia się na skutek ucisku fałdu skórnego; w badaniu palpacyjnym wyczuwa się nierówności w tkance podskórnej i mięśniowej.
• Faza III – skórka pomarańczowe widoczna jest nawet w stanie spoczynku, a jej uciśnięcie sprawia ból; badanie palpacyjne pozwala wyczuć guzki i zgrubienia.
• Faza IV – pofałdowana skóra pełna jest zgrubień, nierówności, bruzd; pod palcami wyczuwa się guzki i zgrubienia objawiające się bolesnością przy dotykaniu; na skórze mogą pojawić się pajączki oraz żylaki różnej wielkości.

Czynniki sprzyjające powstawaniu pomarańczowej skórki

Istnieje szereg czynników ryzyka warunkujących tworzenie się cellulitu – na niektóre z nich nie mamy wpływu. Aby ocenić stopień zagrożenia cellulitem należy mieć na uwadze następujące okoliczności sprzyjające:

• Płeć i rasa – białe kobiety mają cellulit częściej, niż mężczyźni i przedstawicielki innych ras,
• Gospodarka hormonalna – wiąże się zarówno z etapami życia kobiety, jaki i chorobami mającymi wpływ na funkcjonowanie gruczołów dokrewnych,
• Choroby naczyniowe, zaburzenia w obrębie układu krążenia,
• Dieta – nieprawidłowe nawyki żywieniowe uważa się za jeden z ważniejszych czynników ryzyka,
• Styl życia – sprzymierzeńcem cellulitu jest brak aktywności fizycznej,
• Zażywanie leków – ryzykowne jest przyjmowanie beta –blokerów, leków antyhistaminowych i tyreostatyków ( leki przeciwtarczycowe stosowane przy nadczynności tarczycy); do powstawania cellulitu przyczynić się może nadużywanie diuretyków (specyfiki moczopędne); powody do obaw mają także panie stosujące HTZ i antykoncepcję hormonalną,
• Używki – sojusznikiem cellulitu są papierosy (palenie upośledza funkcjonowanie układu krążenia) oraz alkohol (pobudza lipogenezę, czyli tworzenie się oraz przerost tkanki tłuszczowej),
• Ubranie – zbyt obcisła odzież oraz buty na wysokich obcasach, to czynniki zaburzające prawidłowy przepływ płynów ustrojowych, głównie krwi i limfy,
• Kąpiele wodne i słoneczne – cellulitowi sprzyjają długi kąpiele w gorącej wodzie oraz opalanie się; bardzo szkodliwe jest korzystanie z solarium.

Metody walki z pomarańczową skórką

Cellulit nie pojawia się nagle, z dnia na dzień – „wyhodowanie” pomarańczowej skórki wymaga czasu. Z całą pewnością można powiedzieć, że w większości przypadków jest to efekt wieloletnich zaniedbań. I o ile nie da się go całkowicie zablokować i wykluczyć, o tyle warto zawalczyć o opóźnienie, zniwelowanie skali zjawiska, złagodzenie skutków.

Najpoważniejszymi sojusznikami w walce z cellulitem są:

1. Zbilansowana dieta – podstawą diety powinny być warzywa i owoce, razowe pieczywo, kasze, mąka z pełnego ziarna, nasiona i orzechy, olej i oliwa; chudy nabiał i mięso w ograniczonej ilości; całkowita eliminacja słodyczy oraz cukru dostarczanego w innej postaci; warto ograniczyć spożywanie kawy i alkoholu; do przygotowania posiłków używać przypraw ziołowych – sól zdecydowanie zredukować; konieczne jest picie 2 litrów płynów dziennie – najlepiej wody.
2. Aktywność fizyczna – niewłaściwy tryb życia to grzech największy; antycellulitowo działa każda forma ruchu: gimnastyka w domu czy na sali, ćwiczenia na siłowni, jazda na rowerze, bieganie, spacerowanie, pływanie – wybór jest ogromny i łatwo można dostosować formę aktywności do upodobań i wieku.
3. Zabiegi kosmetyczne – są bardzo przydatne; można je podzielić na zabiegi wykonywane samodzielnie w domu (stosowanie peelingów, kremów, maści, masaży) oraz zabiegi w profesjonalnych zakładach kosmetycznych; te ostatnie to głównie masaże oraz terapie – zabiegi wykonywane przy użyciu urządzeń i preparatów antycellulitowych (jonoforeza, mezoterapia, ultradźwięki, cellulogia – endemologia, fale radiowe, laseroterapia, masaże, drenaż limfatyczny, body wrapping, krioterapia).
4. Medycyna tradycyjna i estetyczna – zaburzenia krążenia wymagają czasem interwencji l lekarzy naczyniowców (flebologów) oraz kardiologów. W gabinetach medycyny estetycznej w walce z cellulitem skutecznie pomagają mezoterapia igłowa, lipoliza iniekcyjna (redukcja tkanki tłuszczowej za pomocą wstrzykiwanych preparatów), liposukcja (odsysanie nadmiaru tłuszczu), karboksyterapia (odmładzanie tkanki skórnej za pomocą CO2)

Czy cellulit jest groźny dla zdrowia?

Choć pomarańczowa skórka nie jest schorzeniem i jako taka nie stanowi zagrożenia dla zdrowia, to całkowite bagatelizowanie zjawiska może mieć przykre następstwa. Pamiętając, że podłożem cellulitu są nieprawidłowości mikrokrążenia warto monitorować cały układ krążenia.
Cellulit jako problem natury estetycznej może być przyczyną poważnych zaburzeń natury psychicznej. Brak akceptacji własnego wyglądu wpływa na samoocenę, co często zaburza funkcjonowanie jednostki w grupie rówieśniczej, w pracy, w społeczeństwie.
Niemożność pogodzenia się z wyglądem jest źródłem stresu, nerwic, depresji. Chęć zrzucenia zbędnych kilogramów może także przerodzić się w poważne schorzenia upośledzenia metabolizmu typu bulimia czy anoreksja. Są to zapewne przypadki skrajne i mające szereg innych przyczyn, ale braku samoakceptacji wywołanego cellulitem nie można lekceważyć.